Kary umowne to aspekt budzący od lat szereg wątpliwości na gruncie prawa podatkowego, a co za tym idzie – również sporów z organami podatkowymi. W klasycznym CIT, Dyrektor KIS nie zgadza się na ogół na zaliczanie wydatków z tytułu kar umownych do kosztów podatkowych, podkreślając, że nie służą one uzyskiwaniu przychodów ani zachowaniu bądź zabezpieczeniu źródła przychodów. Sprawy w tej materii nierzadko są kierowane następnie do sądu administracyjnego, a wiele z nich kończy się wygraną podatnika. Czy zatem w estońskim CIT dochodzi do analogicznych sporów?
Stanowisko Dyrektora KIS
O tym, iż organy podatkowe są w temacie kar umownych nieugięte również w CIT estońskim, świadczy przykładowo interpretacja indywidualna z dnia 21 czerwca 2023 r. o sygn. 0111-KDIB2-1.4010.167.2023.2.DD.
W estońskim CIT, zgodnie z art. 28m ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT, opodatkowaniu podlega dochód odpowiadający wysokości wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą.
Stąd też, z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej zwróciła się spółka prowadząca działalność w przedmiocie obrotu nieruchomościami, ponosząca różnego rodzaju koszty związane m.in. z opóźnieniami procesu budowlanego (kary umowne). Wnioskodawca stał na stanowisku, iż wydatki ponoszone na kary umowne mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, ponieważ bez niej w ogóle by nie wystąpiły. Argumentowano przy tym, że celem poniesienia wydatków jest potrzeba wywiązania się z umowy z kontrahentem oraz doprowadzenia kontraktu do końca, by możliwe było uzyskanie przychodu z tytułu jego pełnej realizacji.
Co na to Dyrektor KIS? Wbrew oczekiwaniom wnioskodawcy, organ podatkowy stanął na stanowisku, iż wydatki z tytułu kar umownych należy uznać za wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą, o których mowa w art. 28m ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT. Dyrektor KIS podkreślił przy tym, że kary umowne to niewątpliwie wydatki o charakterze sankcyjnym i nie są wydatkami, które są ponoszone w toku prawidłowo i zgodnie z przepisami prawa prowadzonej działalności. Zdaniem organu podatkowego, tego typu wydatki wynikają z zaniedbań bądź naruszeń obowiązujących przepisów prawa lub zawartych umów, a tym samym nie sposób uznać by były ukierunkowane na osiągnięcie przychodu.
WSA po stronie podatników
Choć argumenty wnioskodawcy nie przekonały Dyrektora KIS, to – co najważniejsze – przekonały sąd. W wyroku z dnia 25 stycznia 2024 r. o sygn. akt I SA/Po 632/23 (na ten moment orzeczenie nieprawomocne), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu podkreślił, że wydatki na kary umowne powinny być oceniane przez pryzmat celowości. Sąd ocenił, że Dyrektor KIS dokonał tym samym błędnej, rozszerzającej wykładni przepisów w zakresie opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek. Dyrektor KIS nie powinien przypisywać wnioskodawcy konsekwencji nieprawidłowych działań, podczas gdy wydatki na wypłatę kar umownych ponoszone przez spółkę w związku z wykonywaną przez nią działalnością gospodarczą, to kwestia ziszczenia się ryzyka gospodarczego typowego dla branży. Nie należało więc oceniać wydatków przez pryzmat tego, czy oderwane od całokształtu działalności przyniosłyby rzeczywistą i wymierną korzyść, lecz dopatrzeć się celu ich poniesienia. Było to natomiast utrzymanie stosunków gospodarczych z kontrahentami w celu możliwości generowania przychodów w przyszłości.
Zabezpieczenie własną interpretacją indywidualną
Czy zatem warto występować o własną interpretację indywidualną? Otóż, w tego rodzaju sprawach należy każdorazowo odnosić się do konkretnego stanu faktycznego. Jak natomiast widać – nawet jeśli organ oceni stanowisko wnioskodawcy jako nieprawidłowe, wciąż przysługuje możliwość zaskarżenia. Jeśli sąd stanie po stronie podatnika, to organ podatkowy jest zobowiązany by przy ponownym rozpoznaniu sprawy uwzględnić już zaprezentowaną w orzeczeniu wykładnię przepisów prawa.
Zatem, w przypadku chęci pozyskania dla siebie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego – zachęcamy Państwa serdecznie do kontaktu.
