Podjęta niedawno uchwała składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (III FPS 3/22) przesądza o możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania darowizny otrzymanej od osoby z tzw. grupy zerowej. Ze zwolnienia nie skorzystają już darowizny dokonane w formie gotówkowej. Do tej pory stanowiska organów interpretacyjnych i sądów były podzielone w tej kwestii.
Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn przewidują zwolnienie podmiotowe z podatku od darowizny otrzymanej od małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy (tzw. zerowa grupa podatkowa). Warunkiem skorzystania ze zwolnienia jest, zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn (dalej: „upsid”):
- zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia jej otrzymania oraz
- udokumentowanie takiego otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym, jeśli przedmiotem tej darowizny bądź sumy darowizn od tej samej osoby otrzymanych w ciągu 5 lat poprzedzających ostatnie nabycie, są środki pieniężne o wartości powyżej 10 434 zł .
W przeciwnym wypadku darowizna opodatkowana będzie wg zasad przewidzianych dla nabywców z I grupy podatkowej (do kwoty 11 128 zł będzie to 3% od darowanej kwoty, powyżej 11 128 zł i poniżej 22 256 zł – 333 zł 90 gr + 5% od nadwyżki ponad 11 128, powyżej 22 256 zł – 890 zł 30 gr + 7% od nadwyżki ponad 22 256 zł).
Niejasne warunki zwolnienia
Wiele wątpliwości przysparza zarówno podatnikom jak i organom interpretacyjnym wykładnia przepisu art. 4a ust. 1 pkt 2 upsid. Nie jest bowiem jasne, co dokładnie mieści się w zakresie pojęciowym warunku dokumentacyjnego otrzymania darowizny, którym jest „dowód przekazania na rachunek płatniczy nabywcy”. Problematyczna jest przede wszystkim kwestia udokumentowania darowizn otrzymanych w gotówce, które następnie zostaną wpłacone na konto obdarowanego. Ustawodawca nie wskazuje, kto ma dokonać wpłaty na konto nabywcy – darczyńca czy może to również uczynić obdarowany.
Podzielone stanowisko w judykaturze
Wskutek nieprecyzyjnego sformułowania przepisu art. 4a ust. 1 pkt 2 upsid, wykształciły się dwie przeciwstawne linie orzecznicze. Zgodnie z korzystnym dla podatników poglądem, aby skorzystać z omawianego zwolnienia, wystarczy wpłacić pieniądze na rachunek obdarowanego. Nie ma przy tym znaczenia kto dokonuje tej wpłaty – może to być zarówno darczyńca jak i obdarowany (Wyrok WSA w Gliwicach z 14 kwietnia 2022 r., sygn. I SA/Gl 1684/21). Jednak w judykaturze panuje również drugi pogląd, zgodnie z którym wpłaty na konto musi dokonać darczyńca. W przeciwnym wypadku wpłata na własne konto obdarowanego, nie będzie stanowić dowodu otrzymania środków pieniężnych od darczyńcy. (Wyrok WSA w Łodzi z 8 marca 2022 r., sygn. I SA/Łd 890/21).
Niekorzystna uchwała NSA
W związku z ww. wątpliwościami Rzecznik Praw Obywatelskich, w dniu 16 listopada 2022 r. złożył, wniosek do Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: „NSA”) o podjęcie uchwały przez powiększony skład NSA rozstrzygającej czy, aby skorzystać ze zwolnienia, wpłaty na konto musi dokonać darczyńca czy obdarowany. W dniu 20 marca 2023 r. NSA orzekł, że spełnieniem warunku udokumentowania otrzymania darowizny, jest przekazanie środków pieniężnych we wskazany w przepisie sposób przez darczyńcę na rzecz obdarowanego.
Przekazanie darowizny pieniężnej przekraczającej kwotę 10 434 zł w gotówce, przesądzać będzie o obowiązku odprowadzenia podatku od otrzymanych środków pieniężnych. Nie będzie miało znaczenia, że darczyńcą jest osoba z tzw. zerowej grupy podatkowej. Aby móc skorzystać ze zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w przepisie art. 4a ust. 1 upsid, konieczne jest zatem należyte udokumentowanie dokonania darowizny w sposób wskazany w ustawie, przy czym przekazania środków pieniężnych na rachunek obdarowanego lub przekazem pocztowym musi dokonać w tym celu darczyńca.
W przypadku pytań lub wątpliwości zapraszamy do kontaktu.
