W minionym roku zapadł istotny wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w polskiej sprawie (C-935/19, Grupa Warzywna), w przedmiocie niezgodności z prawem unijnym instytucji dodatkowego zobowiązania podatkowego, jaka została uregulowana w art. 112b ust. 2 ustawy o VAT. Wyrok ten przyczynił się do składania przez podatników wniosków o wznowienie postępowania podatkowego. Zdarzało się, że organy podatkowe decydowały się jednak na udzielenie odmowy, co skutkowało postępowaniami sądowymi. W ubiegłym miesiącu, tj. dnia 22 sierpnia 2022 r., WSA w Warszawie wydał wyrok w sprawie, w której organ podatkowy nałożył sankcję VAT 100% (wynikającą z art. 112c ustawy o VAT) na spółkę, która nie zweryfikowała należycie kontrahenta (nie dochowała należytej staranności).
Zarys sprawy C-935/19
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wystąpił do TSUE z pytaniem prejudycjalnym. Wątpliwość Sądu odnosiła się do tego, czy przepis ustawy o VAT stanowiący o 20% sankcji VAT w sytuacji dobrowolnej korekty rozliczenia podatkowego, jest zgodny z prawem unijnym, a przy tym – z zasadą proporcjonalności i neutralności VAT. Jak bowiem wynika z art. 112b ust. 2 ustawy o VAT – nawet jeśli podatnik skoryguje rozliczenia VAT i ureguluje zobowiązania podatkowe po zakończonej kontroli, organ podatkowy może nałożyć na niego sankcję. Stało się tak wobec polskiej spółki, która skorygowała deklarację obniżając kwotę podatku naliczonego. Uprzednio w wyniku kontroli przeprowadzonej przez urząd skarbowy, stwierdzono bowiem, że dostawa nieruchomości była w całości zwolniona z VAT, podczas gdy podatnik zakwalifikował dostawę jako podlegającą VAT bez zwolnienia i rozpoznał kwotę podatku naliczonego, występując o zwrot VAT. Nałożona przez organ podatkowy sankcja stała się zaś przedmiotem sporu.
Stanowisko TSUE
Trybunał wskazał, że sankcja VAT nie może mieć zastosowania bez rozróżnienia na sytuacje, w których nieprawidłowość wynika z błędu, a błąd ten cechuje brak przesłanek wskazujących na oszustwo i uszczuplenie wpływów do skarbu państwa, jak i sytuacje, w których takie przesłanki występują. W kwestii wymiaru sankcji, zauważono, że sankcja została w polskich przepisach ustalona w taki sposób, że nie przewidziano dostosowania jej do konkretnych okoliczności/danego przypadku, a więc jej dotkliwość niesłusznie jest zrównana w odniesieniu do celowych oszustw, jak i błędnej oceny transakcji.
WSA po stronie podatników
W oparciu o stanowisko TSUE wynikające z orzeczenia, WSA w Warszawie orzekł w sprawie o sygn. akt III SA/Wa 599/22, iż podatnikowi nie powinna grozić taka sama sankcja, niezależnie od tego, czy działał świadomie, czy nieświadomie. Spółka nie spełniała przesłanek z art. 112c ustawy o VAT, więc organ podatkowy nie mógł zastosować 100% sankcji, nawet gdyby wykazał, że spółka świadomie uczestniczyła w oszustwie. W uzasadnieniu ustnym Sąd wskazał, że istnieją co najmniej dwa odmienne stanowiska określające skutki wyroku TSUE. W ramach pierwszego, wyrok TSUE miałby dotyczyć jedynie sankcji 20%. Według drugiego natomiast, orzeczenie uniemożliwia stosowanie wszystkich sankcji VAT przewidzianych w ustawie o VAT, gdyż wadliwa jest ich konstrukcja. Sąd ocenił przy tym, iż to właśnie pierwsze ze wskazanych podejść jest nieprawidłowe. W rozstrzygnięciu zobowiązano organ podatkowy do wznowienia postępowania i uchylenia wydanej decyzji w części dotyczącej sankcji VAT.
Zmiany w SLIM VAT 3
W tym miejscu warto wskazać, że Ministerstwo Finansów zaproponowało już zmiany dostosowujące przepisy ustawy o VAT do wyroku TSUE w sprawie C-935/19. Projekt ustawy zmieniającej (nr w wykazie UD411) znajduje się na etapie opiniowania i przewiduje możliwość miarkowania sankcji uwzględniając:
- okoliczności powstania nieprawidłowości;
- rodzaj i stopień naruszenia ciążącego na podatniku obowiązku, które skutkowało powstaniem nieprawidłowości;
- wagę i częstotliwość stwierdzanych dotychczas nieprawidłowości;
- kwotę stwierdzonych nieprawidłowości;
- działania podjęte przez podatnika po stwierdzeniu nieprawidłowości w celu usunięcia skutków nieprawidłowości.
Sankcje będą zaś wynosić kolejno: do 15%, do 20%, do 30% (maksymalne wysokości, gdy nieprawidłowość była skutkiem świadomego uczestnictwa podatnika w oszustwie). Proponowane zmiany w zakresie najbardziej dotkliwej sankcji 100%, o której mowa w art. 112c ust. 1 ustawy o VAT, mają natomiast zastosować ten przepis stricte do podmiotów świadomie dopuszczających się oszustw w nim wyszczególnionych.
W przypadku rodzących się pytań i wątpliwości, zarówno w sferze VAT, jak i we wszelkich kwestiach podatkowych – zachęcamy Państwa serdecznie do kontaktu.
Skontaktuj się
