KUP: niezasadne odmowy wydania interpretacji indywidualnych
Nierzadko zdarza się, że po złożeniu wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, do wnioskodawcy trafia następnie postanowienie o pozostawieniu wniosku w całości lub w części bez rozpatrzenia. W kwestii wątpliwości skierowanych do DKIS na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (analogicznie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), z takim problemem można zetknąć się m.in. pytając o udokumentowanie poniesienia kosztów uzyskania przychodu. Przykładowo, gdy pytamy – czy na gruncie UPDOF (UPDOP) dowód poniesienia kosztów uzyskania przychodu może stanowić potwierdzenie transakcji bankowej.
Przesłanki uniemożliwiające wydanie interpretacji
Organ podatkowy ma prawo odmówić nam wydania interpretacji indywidualnej. Nie jest to jednak prawo do odmowy, które należałoby rozumieć jako „uznaniowość” organu. Takie uprawnienie DKIS zostało bowiem określone w art. 165a § 1 ustawy – Ordynacja Podatkowa. Co więcej, w doktrynie sądowo-administracyjnej przyjmuje się, iż na gruncie wskazanego przepisu, okoliczności uniemożliwiające wydanie prawidłowej (w tym zawierającej niezbędne elementy przewidziane przez ustawodawcę dla tego rodzaju rozstrzygnięcia i spełniającej funkcje przypisane tej instytucji) interpretacji indywidualnej, zachodzą w szczególności, gdy:
- przedmiotem wniosku jest interpretacja przepisów innych niż przepisy prawa podatkowego,
- przedmiotem wniosku jest interpretacja przepisów prawa podatkowego w sprawach pozostających poza zakresem przedmiotowym upoważnienia organu wydającego interpretacje indywidualne,
- wniosek dotyczy zagadnienia, unormowanego przepisami prawa podatkowego, którego rozwiązania nie może dostarczyć interpretacja indywidualna,
- wydanie interpretacji indywidualnej wymagałoby w istocie poddania ocenie (zinterpretowania) stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), a nie przepisu prawa podatkowego, bądź gdy wniosek dotyczy przepisów nie regulujących wprost sfery odpowiedzialności podatkowej wnioskodawcy.
Jednocześnie z treści art. 14b § 2a ustawy – Ordynacja podatkowa, wynika, że przedmiotem wniosku o interpretację indywidualną nie mogą być przepisy prawa podatkowego regulujące właściwość, uprawnienia i obowiązki organów podatkowych oraz mające na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania, które odnoszą się do nadużycia przepisów prawa podatkowego, prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej lub podejmowania działań w sposób sztuczny lub bez uzasadnienia ekonomicznego (…).
Postanowienie odmowne a środek odwoławczy
Dlaczego więc – zdaniem organu – wniosek, w części określonej pytaniem o udokumentowanie KUP, nie może rozpocząć postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnej? Po pierwsze, organ podatkowy uznaje, że kwestia dokumentowania wydatków dotyczy przepisów ustawy o rachunkowości, które nie są przepisami prawa podatkowego. Po drugie, w opinii DKIS kwestia ta dotyczy przepisów ustawy – Ordynacja Podatkowa, regulujących uprawnienia organów podatkowych w zakresie oceny dowodów zebranych w postępowaniu podatkowym lub kontrolnym i w związku z tym, nie może stanowić to podstawy do wszczęcia postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnej. Czy otrzymując zatem postanowienie odmowne z taką argumentacją, wnioskodawca ma jeszcze możliwość jego podważenia? Odpowiedź brzmi: tak. Wnioskodawca zdecydowanie powinien skorzystać ze środka odwoławczego (tu w postaci zażalenia). Na postanowienie odmowne DKIS wnioskodawcy jak najbardziej przysługuje bowiem środek odwoławczy w postaci zażalenia, do złożenia w terminie 7 dni od doręczenia postanowienia.
Zdawkowa argumentacja organu
Zdaniem DKIS, przepisy ustaw podatkowych w żadnym miejscu nie odnoszą się bezpośrednio do kwestii sposobu dokumentowania transakcji gospodarczych, odwołują się natomiast do przepisów ustawy o rachunkowości. Mamy zatem na ogół do czynienia z przepisami prawa bilansowego, nie podatkowego. Samo znaczenie terminu „ustawy podatkowe” wyjaśniono w art. 3 pkt 1 ustawy – Ordynacja Podatkowa. Na jego mocy, ilekroć w ustawie jest mowa o ustawach podatkowych, należy przez to rozumieć ustawy dotyczące podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych określające podmiot, przedmiot opodatkowania, powstanie obowiązku podatkowego, podstawę opodatkowania, stawki podatkowe oraz regulujące prawa i obowiązki organów podatkowych, podatników, płatników i inkasentów, a także ich następców prawnych oraz osób trzecich. Czy jest przy tym sens doszukiwać się w tym przepisie czegoś więcej? Odpowiedzi dostarcza nam dorobek orzeczniczy sądów administracyjnych.
Sądy przychylne wnioskodawcom
Sądy administracyjne stoją po stronie wnioskodawców. Zwracają bowiem uwagę, że wykładnia zwrotu „przepisy prawa podatkowego”
nakazuje niekiedy szerzej rozumieć ten zwrot. Mowa o w sytuacjach, gdy przepisy innych (niż prawo podatkowe) gałęzi prawa, mogą mieć wpływ na kwalifikację prawnopodatkową zdarzeń, z zaistnieniem których ustawa podatkowa wiąże powinność przymusowego świadczenia pieniężnego.
W orzecznictwie dostrzega się zatem, że odwołania do zasad rachunkowości w ustawach podatkowych nie odnoszą się jedynie do ustalenia/oceny zastosowania zasad rachunkowości z punktu widzenia prawa bilansowego, zawsze służą natomiast ocenie prawidłowości wymiaru podatku. Tak m.in. wynika z orzeczenia NSA z dnia 10 sierpnia 2022 r. o sygn. akt II FSK 144/20.
W naszej ocenie również nie sposób pominąć, iż podatnik prowadząc księgi rachunkowe powinien przestrzegać przepisów prawa podatkowego regulujących elementy konstrukcyjne dotyczące wysokości dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy. Stąd też, DKIS winien zauważać konieczność interpretacji wskazanych przepisów w postępowaniu w przedmiocie wydania interpretacji indywidualnej, ponieważ współkształtują one instytucję podatkowego prawa materialnego. Wąskie rozumienie przez organ podatkowy pojęcia „ustawy podatkowe” doprowadza do absurdu. Całkowicie bezzasadne są bowiem takie twierdzenia, według których przepisy ustawy o rachunkowości regulujące dokumentowanie wydatków zaliczanych przez podatnika do kosztów uzyskania przychodów nie stanowią przepisów prawa podatkowego, podczas gdy KUP mają wpływ na wysokość zobowiązań podatkowych.
W końcu, należyte udokumentowanie operacji gospodarczej, która powoduje poniesienie wydatku w celu uzyskania przychodów, jest przecież warunkiem uznania takiego wydatku za KUP. Zatem, nie tylko stricte w ustawach podatkowych uregulowano kwestie, od których zależy opodatkowanie i jego wysokość.
Powyższe poparte jest m.in. orzeczeniem NSA z dnia 5 listopada 2019 r. o sygn. akt II FSK 1122/19, w ramach którego Sąd dobitnie wskazał, że spełnienie wymogu dokumentacji podatkowej rzutuje na możliwość rozpoznania kosztu jako wydatku kwalifikowanego (prawidłowo zaewidencjonowanego), co oznacza, że ma to więc znaczenie prawnopodatkowe.
Co najmniej niezrozumiałe jest również podejście organu podatkowego, że zajęcie przez DKIS stanowiska merytorycznego, oznaczałoby wydanie interpretacji w zakresie dotyczącym uprawnień i obowiązków organów podatkowych. Choć pośrednio wymaga się od organu podatkowego oceny prawidłowości opisanego we wniosku sposobu dokumentowania, to jednak jako element oceny stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), a nie jako elementu dotyczący „właściwości, uprawnień i obowiązków organów podatkowych”.
Odmowa jako narzędzie
Jak widać, nie warto wierzyć w zasadność wydawanych przez DKIS postanowień odmownych, które coraz częściej zdają się być jedynie narzędziem wykorzystywanym przez organ podatkowy do realizacji jego własnych celów. Dorobek orzeczniczy sądów administracyjnych daje bowiem ogromne pole do podjęcia kontrargumentacji. Ranga organu podatkowego nie powinna przysłaniać nam przy tym wzrastającej tendencji DKIS do utrudniania podatnikom pozyskania interpretacji indywidualnej. Pamiętajmy, że DKIS nie powinien ograniczać możliwości korzystania przez podatników z możliwości ochrony wynikającej z interpretacji podatkowych. Interpretacje mają przecież chronić podatników przed potencjalnie negatywnymi konsekwencjami ich działań i zagwarantować im stosowne bezpieczeństwo na gruncie podatkowym. Ewentualne spory z DKIS są więc ceną wartą poniesienia dla własnego zabezpieczenia.
Skontaktuj się
