Częstym obiektem wątpliwości wśród przedsiębiorców staje się wybór odpowiedniej formy ewidencji zdarzeń gospodarczych występujących w jednostce. Rozliczenia można dokonywać w formie uproszczonej (podatkowa księga przychodów i rozchodów, karta podatkowa, ryczałt ewidencjonowany) albo na pełnych księgach rachunkowych.
Podatkowa księga przychodów i rozchodów
Podatkowa księga przychodów i rozchodów (PKPiR) jest formą uproszczoną ewidencji księgowej, na którą przedsiębiorcy decydują się zdecydowanie najczęściej. PKPiR mogą prowadzić osoby fizyczne, spółki jawne, cywilne oraz partnerskie, które w poprzednim roku obrotowym nie przekroczyły kwoty 2 miliony euro netto przychodów ze sprzedaży. Ta forma ewidencji służy wyłącznie celom podatkowym, czyli ustaleniu głównej podstawy opodatkowania.
Budowa PKPiR na podstawie rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów przedstawia się następująco:
| Lp. | Data zdarzenia gospodarczego | Nr dowodu księgowego | Kontrahent | Opis zdarzenia gospodarczego | Przychód | ||||||
| imię i nazwisko (firma) | adres | Wartość sprzedanych towarów i usług | Pozostałe przychody | Razem przychód (7+8) | |||||||
| zł | gr | zł | gr | zł | gr | ||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | |||
| Suma Strony | |||||||||||
| Przeniesienie z poprzedniej strony | |||||||||||
| Razem od początku roku |
| ||||||||||
| Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu | Koszty uboczne zakupu | Wydatki (koszty) | Koszty działalności badawczo-rozwojowej | Uwagi | |||||||||||
| Wynagrodzenia | Pozostałe wydatki | Razem wydatki | Opis kosztu | Wartość | |||||||||||
| zł | gr | zł | gr | zł | gr | zł | gr | zł | gr | zł | gr | zł | gr | ||
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | ||||||||
Księgi rachunkowe
Z pełnych ksiąg rachunkowych korzystać muszą firmy, których przychody netto przekraczają 2 miliony euro, lub mniejsi przedsiębiorcy, którzy chcą uzyskać pełniejszy obraz prowadzonej działalności. Księgi rachunkowe prowadzone są zgodnie z Ustawą o Rachunkowości i dają o wiele bardziej przejrzysty obraz prowadzonej działalności niż forma uproszczona, a dzieje się to dzięki ewidencji prowadzonej na kontach księgowych, zamiast kolumn, jak w przypadku formy uproszczonej. Prowadzenie ewidencji na kontach księgowych pozwala również na generowanie raportów takich jak bilans czy rachunek zysków i strat (RZiS). Dzięki temu można zobaczyć cały obraz finansowy firmy.
W RZiS zestawia się przychody pochodzące z różnych rodzajów działalności przedsiębiorstwa oraz koszty związane z powstaniem przychodu z określonego rodzaju działalności. Po odjęciu kosztów od przychodów otrzymujemy aktualny obraz wyniku finansowego. Uzyskany wynik należy pomniejszyć o zobowiązania podatkowe i otrzymujemy wynik finansowy netto danej firmy w określonym czasie. RZiS można sporządzać w dwóch wariantach: kalkulacyjnym lub porównawczym. Główne pozycje wariantu porównawczego przedstawiają się następująco:
- Przychody netto ze sprzedaży
- Koszty działalności operacyjnej
- Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)
- Pozostałe przychody operacyjne
- Pozostałe koszty operacyjne
- Zysk (strata) z działalności operacyjnej (C+D-E)
- Przychody finansowe
- Koszty finansowe
- Zysk (strata) brutto (F+G-H)
- Podatek dochodowy
- Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
- Zysk (strata) netto (I-J-K)
Bilans stanowi zestawienie składników majątku oraz źródeł jego finansowania. Bilans charakteryzuje się zrównoważeniem stron, ponieważ aktywa zawsze muszą być równe pasywom. Główne pozycje bilansu przedstawiają się następująco:
| AKTYWA | PASYWA |
| Aktywa trwałe | Kapitał (fundusz) własny |
| ● niematerialne i prawne, rzeczowe aktywa trwałe, należności długoterminowe, długoterminowe rozliczenia międzyokresowe | ● kapitał podstawowy, zapasowy, kapitał z aktualizacji wyceny, pozostałe kapitały rezerwowe, zysk/strata z lat ubiegłych, zysk/strata netto, odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego |
| Aktywa obrotowe | Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania |
| ● zapasy, należności i inwestycje krótkoterminowe, krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe | ● rezerwy na zobowiązania, zobowiązania długo i krótkoterminowe, rozliczenia międzyokresowe |
| Należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy | |
| Udziały (akcje) własne |
Przejście z uproszczonej księgowości na pełne księgi rachunkowe
Do zmiany formy prowadzenia księgowości zobligowani są przedsiębiorcy w dwóch przypadkach – po przekształceniu działalności w spółkę kapitałową prawa handlowego (spółki akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) albo w spółkę osobową prawa handlowego (spółki komandytowe, komandytowo-akcyjne) oraz gdy przychody netto ze sprzedaży w poprzednim roku obrotowym przekroczyły 2 miliony euro. W pozostałych sytuacjach prowadzenie pełnych ksiąg rachunkowych jest dobrowolne.
Krok 1. Zamknięcie KPiR. Polega to przede wszystkim na sporządzeniu spisu z natury oraz podsumowaniu wszystkich kolumn księgi.
Krok 2. Sporządzenie inwentarza, czyli wykazu aktywów i pasywów. Taki dokument będzie podstawą sporządzenia bilansu otwarcia. Inwentarz często nazywany jest pierwszą księgą rachunkową i jest podstawą otwarcia pozostałych ksiąg.
Krok 3. Otwarcie ksiąg rachunkowych. Pod tym pojęciem kryje się wprowadzenie sald początkowych poszczególnych składników aktywów i pasywów na podstawie sporządzonego wcześniej inwentarza, np. środki trwałe, należności, zobowiązania z tytułu pożyczek.
Krok 4. Opracowanie polityki rachunkowości danej jednostki. Są to zasady, na podstawie których będą prowadzone księgi rachunkowe. Dobrze opracowana polityka rachunkowości powinna zawierać informacje m.in. o roku obrotowym, amortyzacji, planie kont czy sposobie prowadzenia ksiąg.
Krok 5. Wprowadzenie bilansu otwarcia na podstawie wcześniej wspomnianego inwentarza. Inwentarz powinien zawierać pozycje analogiczne jak w bilansie, każda pozycja powinna zostać wykazana osobno (przykładowo: osobno początkowa wartość środków trwałych, a osobno ich umorzenie).
Podsumowanie
Zarówno prowadzenie działalności w formie uproszczonej, jak i w formie pełnych ksiąg rachunkowych ma swoje wady oraz zalety. Jeśli chodzi o pełną księgowość zaletami jest możliwość utrzymania kontroli oraz analizy rezultatów z działalności, dzięki szczegółowym informacjom, których dostarczają księgi rachunkowe. Natomiast jeśli chodzi o wady warto wspomnieć o złożoności ewidencji. W przeciwieństwie do ksiąg pełnych księgi uproszczone są o wiele łatwiejsze w prowadzeniu, jednak nie otrzymamy z nich takiego szerokiego spektrum informacji, które można wykorzystać do analizy kondycji przedsiębiorstwa.
Skontaktuj się
