W poniedziałek 13 marca 2023 r. Prezydent RP podpisał nowelizację ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (dalej jako: „ustawa wiatrakowa”). Nowelizacja wprowadza zmiany w zakresie zasady 10H, a także konieczność udostępnienia przez inwestora części wyprodukowanej energii z farm wiatrowych okolicznym mieszkańcom. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje związane z nadchodzącą nowelizacją.
Liberalizacja zasady 10H
Postulaty nowelizacji ustawy wiatrakowej pojawiały się od 2016 r., w którym ustawa wiatrakowa weszła w życie. Ustawa wiatrakowa wprowadziła bowiem zasadę 10H, zgodnie z którą odległość elektrowni wiatrowych od m.in. budynków mieszkalnych, rezerwatów przyrody czy parków narodowych musiała wynosić co najmniej dziesięciokrotność wysokości wieży i łopaty wirnika w najwyższym położeniu. Istnienie wspomnianej regulacji praktycznie wyłączyło możliwość dalszego rozwoju lądowej energetyki wiatrowej.
W celu odblokowania inwestycji w zakresie budowy elektrowni wiatrowych, rozpoczęto prace nad zmianą ustawy wiatrakowej. Przez długi czas wydawało się, że zasada 10H zostanie zastąpiona wymogiem zachowania odległości wynoszącej 500 m od m.in. budynków mieszkalnych. Na ostatniej prostej projekt ustawy nowelizującej ustawę wiatrakowej uległ jednak zmianie, w wyniku której minimalna odległość farm wiatrowych od zabudowań mieszkalnych lub mieszanych będzie wynosić nie 500 m, a 700 m.
Zgodnie z nowymi przepisami lokalizacja farm wiatrowych będzie możliwa jedynie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (dalej jako: „mpzp”). Warto jednak podkreślić, że w zależności m.in. od wyników przeprowadzonych strategicznych ocen oddziaływania na środowisko wykonanych w ramach mpzp minimalna odległość od zabudowań mieszkalnych będzie mogła wynosić do dziesięciokrotności wysokości wieży i łopaty wirnika, czyli tyle samo co w obecnie obowiązującej zasadzie 10H.
Skutki zmiany zasady 10H dla deweloperów i inwestorów
Zmiana zasady 10H na konieczność zachowania od zabudowań mieszkalnych odległości nie mniejszej niż 700 m z pewnością umożliwi inwestorom lokalizowanie farm wiatrowych w miejscach, które dotychczas były dla nich niedostępne ze względu na obowiązujące przepisy. Określenie minimalnej odległości jako 700 m, zamiast pierwotnie znajdujących się w projekcie 500 m sprawi jednak, że potencjał energii wiatrowej w Polsce pozostanie nadal niewykorzystany.
Obowiązek zachowania odpowiedniej odległości miedzy farmami wiatrowymi a budynkami mieszkalnymi stanowi jednak problem nie tylko dla inwestorów planujących budowę farm wiatrowych, ale także dla deweloperów, którzy zamierzają wybudować budynki z przeznaczeniem mieszkalnym lub mieszanym w sąsiedztwie elektrowni wiatrowych. Deweloperzy chcący wybudować tego typu budynki w pobliżu farm wiatrowych będą musieli uwzględnić w swoich planach odległość planowanej inwestycji od istniejących elektrowni wiatrowych. W przeciwnym razie nie uzyskają oni niezbędnych dokumentów i pozwoleń do przeprowadzenia budowy.
Nowe obowiązki dla inwestorów
Nowelizacja nakłada na inwestorów realizujących inwestycję polegającą na budowie elektrowni wiatrowej dodatkowe obowiązki. Od dnia 2 lipca 2024 r. będą oni zobowiązani do przeznaczenia co najmniej 10% mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowej stanowiącej przedmiot tej inwestycji do objęcia przez mieszkańców gminy, którzy zyskają możliwość korzystania z energii elektrycznej jako prosumenci wirtualni.
Udział mieszkańca gminy, w której zostanie wybudowana elektrownia wiatrowa będzie mógł wynosić co najwyżej 2 kW, a koszt objęcia udziału w mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowej będzie stanowił iloczyn tego udziału oraz maksymalnego kosztu budowy elektrowni wiatrowej. Okres przez jaki inwestor będzie zobowiązany do udostępniania okolicznym mieszkańcom wyprodukowanej przez siebie energii będzie wynosił 15 lat.
Co istotne, ze wspomnianego obowiązku zwolnieni zostaną inwestorzy, którzy uzyskają pozwolenie na budowę inwestycji w zakresie elektrowni wiatrowej przed dniem 2 lipca 2024 r.
Podsumowanie
Obowiązująca obecnie zasada 10H wstrzymała inwestycje w zakresie budowy elektrowni wiatrowych na terenie całego kraju. Z tej perspektywy nowelizacja ustawy wiatrakowej zastępująca zasadę 10H zakazem lokalizacji elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych w odległości mniejszej niż 700 m stanowi krok w przód w kierunku odblokowania możliwości budowy farm wiatrowych. Z drugiej strony brak liberalizacji zasady 10H do 500 m powoduje, że ilość terenów, na których będzie możliwa budowa elektrowni wiatrowych pozostanie nadal znacznie ograniczona. Nowelizacja wejdzie w życie 23 kwietnia 2023 r.
