Darowizna, czyli nieodpłatne przekazanie drugiej osobie pieniędzy, nieruchomości czy rzeczy ruchomych, to czynność, która rodzi obowiązek podatkowy. Obdarowany musi zapłacić daninę pieniężną, jeżeli wartość przekazanego majątku przekroczy kwotę wolną od podatku. Naliczana stawka zależy od przynależności do danej grupy podatkowej – w przypadku darowizn przekazywanych w rodzinie możliwe jest jednak zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku po spełnieniu określonych wymogów. Zobacz, kiedy nie będziesz musiał go opłacać i jak wygląda kwestia zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego.
Czy najbliższa rodzina płaci podatek od darowizny?
Nieodpłatne przekazanie dóbr w obrębie najbliższej rodziny jest objęte korzystnymi regulacjami. Obdarowani mogą skorzystać z tzw. kwoty wolnej od podatku, co oznacza, że w wielu przypadkach nie będą musieli uiszczać daniny. Na samym początku muszą jednak ustalić, do której grupy przynależą:
- Grupa I – małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawniku), wstępni (rodzice, dziadkowie), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie.
Kwota wolna od podatku wynosi 36 120 zł (od 1 lipca 2023 roku). - Grupa II – dalsi krewni, np. wujkowie, ciotki, siostrzeńcy, kuzyni, rodzeństwo rodziców, rodzeństwo małżonków.
Kwota wolna od podatku wynosi 27 090 zł (od 1 lipca 2023 roku). - Grupa III – osoby niespokrewnione.
Kwota wolna od podatku wynosi 5733 zł (od 1 lipca 2023 roku).
W ramach grupy I wyróżnia się grupę 0, do której należą: małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo, ojczym i macocha.
Osoby, które nie należą do zerowej grupy podatkowej, muszą zapłacić podatek od darowizny, jeśli jej wartość przekroczy ustalone limity kwoty wolnej od podatku. Darowizna dla osób z zerowej grupy podatkowej uprawnia do pełnego zwolnienia podatkowego. Jeżeli w ciągu ostatnich 5 lat suma darowizn od jednej osoby z zerowej grupy podatkowej przekroczy kwotę 36 120 zł, konieczne będzie zgłoszenie tego do właściwego urzędu skarbowego oraz odpowiednie udokumentowanie darowizny. Otrzymanie darowizny w kwocie nieprzekraczającej tego limitu nie wiąże się z obowiązkiem zgłoszenia darowizny do urzędu.
Dowiedz się więcej o przekazaniu darowizny na rzecz najbliższych członków rodziny: Darowizna w gotówce od rodziny z podatkiem.
Jaką darowiznę można przekazać najbliższej rodzinie? Czy jest jakiś limit darowizny w rodzinie?
Od 30 VI 2023 roku w życie weszły wyższe progi podatkowej skali. Zobacz, jaki podatek od spadków i darowizn muszą zapłacić osoby z konkretnych grup:
| I grupa podatkowa | Podatek wynosi 3% od progu 11 833 zł. | Jeżeli wysokość darowizny mieści się między 11 833 zł a 23 665 zł, podatek wynosi 355 zł oraz 5 proc. nadwyżki ponad 11 833 zł. | Jeżeli wysokość darowizny przekroczy 23 665 zł, podatek wyniesie 946,6 zł plus 7 proc. nadwyżki ponad 23 665 zł. |
| II grupa podatkowa | Podatek wynosi 7% od progu 11 833 zł. | Jeżeli wysokość darowizny mieści się w przedziale między 11 833 zł a 23 665 zł, podatek wynosi 828,4 zł plus 9 proc. nadwyżki ponad 11 833 zł. | Jeżeli wysokość darowizny przekroczy 23 665 zł, podatek wynosi 1893,3 zł plus 12 proc. nadwyżki ponad 23 665 zł. |
| III grupa podatkowa | Podatek wynosi 12% od progu 11 833 zł. | Jeżeli wysokość darowizny mieści się między 11 833 zł a 23 665 zł, podatek wynosi 1420 zł oraz 16 proc. nadwyżki ponad 11 833 zł. | Jeżeli wysokość darowizny przekroczy 23 665 zł, podatek wyniesie 3313,2 zł plus 20 proc. nadwyżki ponad 23 665 zł. |
Zasada dotycząca zerowej grupy podatkowej pozostaje niezmienna – osoby należące do tej grupy mogą uniknąć podatku niezależnie od wartości darowizny, pod warunkiem że zgłoszą jej nabycie do urzędu skarbowego w ciągu sześciu miesięcy. Darowiznę pieniężną należy jednak udokumentować dowodem wpłaty na rachunek nabywcy, jego inne konto bankowe lub przekazem pocztowym.
Jak to wygląda w praktyce?
Podatnik otrzymał od dziadka samochód o wartości 100 tys. zł, co oznacza, że doszło do przekroczenia limitu kwoty wolnej od podatku. Obdarowany nie zapłaci jednak daniny, jeżeli dokona zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2.
Czy darowiznę od najbliższej rodziny trzeba zgłosić do urzędu skarbowego?
Podwyższenie kwoty wolnej od podatku sprawiło, że łatwiej jest uniknąć opodatkowania spadków i darowizn, co jest szczególnie korzystne dla członków bliższej i dalszej rodziny. Obdarowani muszą mieć jednak świadomość, że darowizny się sumują – w przypadku darowizn wielokrotnych zlicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych w danym roku oraz w okresie pięciu lat poprzedzających ten rok.
Jak to wygląda w praktyce?
Załóżmy, że podatnik w 2023 roku otrzymał motor od wujka. Wartość pojazdu została oszacowana na 25 tys. złotych. W następnym roku ten sam członek rodziny przekazał mu darowiznę pieniężną w kwocie 5 tys. zł. W 2025 roku dostanie natomiast prezent ślubny o wartości przekraczającej 5 tys. zł. Po zsumowaniu tych darowizn okazuje się, że otrzymał łącznie 40 tys. zł, czyli przekroczył limit dla II grupy podatkowej o 12 910 zł. Co za tym idzie, musi zgłosić nabycie do urzędu skarbowego.
Uwaga! Osoba obdarowana nie sumuje darowizn otrzymanych od wielu osób z tej samej grupy podatkowej. Kilka lat temu pojawiła się taka propozycja, ale ostatecznie nie weszła w życie.
Darowizna między małżonkami
Zgodnie z ustawą o spadkach i darowiznach nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega zwolnieniu z podatku, jeżeli małżonek zgłosi takie nabycie za pomocą formularza SD-Z2 w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego oraz udokumentuje otrzymanie darowizny (np. poprzez okazanie wyciągu z rachunku). Obowiązek zgłoszenia do urzędu skarbowego nie występuje, jeżeli wartość majątku nabytego od małżonka, w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, nie przekroczyła kwoty wolnej, czyli 36 120 zł. Należy mieć przy tym na uwadze, że niezgłoszona darowizna może podlegać opodatkowaniu.
Czy umowa darowizny musi być sporządzona przez notariusza?
Sporządzenie umowy w formie aktu notarialnego przynosi liczne korzyści dla obu stron. Notariusz opracowuje umowę, uwzględniając potrzeby obu stron, wyjaśnia wszelkie nieścisłości oraz informuje o potencjalnych konsekwencjach podatkowych związanych z darowizną. Dzięki temu strony mają pewność, że dokument jest zgodny z ich intencjami, a sama czynność nieodpłatnego przekazania dóbr nie będzie rodziła nieoczekiwanych skutków podatkowych. Pomimo że dla darowizn wartościowych przedmiotów lub praw majątkowych mniejszej wartości nie ma obowiązku zawarcia umowy notarialnej, warto rozważyć tę opcję.
