Podmioty powiązane dla celów podatkowych i bilansowych • TLhub

Ustalenie powiązań między podmiotami to istotny element zarządzania ryzykiem podatkowym, który pomaga w identyfikacji obszarów podatnych na nadużycia finansowe. Zgodnie z przepisami, zawartymi w ustawach o podatku dochodowym i rozporządzeniach Ministerstwa Finansów, podmioty powiązane mają obowiązek ustalać ceny transferowe na warunkach rynkowych, a następnie wykazać prawidłowość przeprowadzanych operacji gospodarczych. Aby w pełni zrozumieć mechanizm działania powiązań bezpośrednich i pośrednich, wyjaśnimy, czym jest wywieranie znaczącego wpływu i przedstawimy praktyczne przykłady występowania powiązań w praktyce biznesowej.

Podmioty powiązane – co to?

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych wskazuje sytuacje, w których można mówić o występowaniu powiązań między podmiotami gospodarczymi:

Jeden podmiot wywiera wpływ na co najmniej jeden inny podmiot.
Ta sama osoba lub podmiot ma wpływ na różne podmioty (także podmioty, na które wpływ ma członek rodziny).
Spółka, która nie ma osobowości prawnej, oraz jej wspólnicy.
Podatnik i jego zagraniczny zakład lub spółka kapitałowa wchodząca w jej skład i jej zagraniczny zakład (w przypadku podatkowej grupy kapitałowej).

Aby zrozumieć koncepcję prawną podmiotów powiązanych, musimy dokonać interpretacji sformułowania „podmiot wywiera znaczący wpływ”. Przeanalizujmy to w kontekście prawnym i podatkowym.

Definicja „znaczącego wpływu”: co na ten temat mówią Ustawa o rachunkowości i inne akty prawne?

Przepisy Ustawy o rachunkowości precyzyjnie definiują pojęcie „znaczącego wpływu”. W kontekście podmiotów powiązanych chodzi o:

posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów w kapitale innego podmiotu, praw głosu w organach kontrolnych lub udziałów / praw do udziału w zyskach i stratach;
zdolność osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie ważnych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę nieposiadającą osobowości prawnej.
pozostawanie w bliskich relacjach z drugim podmiotem (małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia).

Co za tym idzie, definicja obejmuje zarówno podmioty, które są oficjalnie umocowane w organach kontrolnych lub stanowiących jednostki, jak i osoby fizyczne, które mogą wywierać wpływ na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych.

Przeczytaj także: podatki międzynarodowe.

Przykłady podmiotów powiązanych w praktyce i rodzaje powiązań

Podmioty powiązane, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym, to jednostki, które łączy szczególny rodzaj relacji mogący wpływać na warunki zawieranych między nimi transakcji. Powiązania te są kluczowe w kontekście cen transferowych i obowiązków podatkowych, ale ustawodawca nie definiuje ich precyzyjnie. Aby lepiej zrozumieć specyfikę wzajemnych relacji biznesowych, omówimy rodzaje powiązań między podmiotami gospodarczymi.

Powiązania kapitałowe

To najczęściej występujący rodzaj powiązań. Bezpośrednie powiązania kapitałowe występują wtedy, gdy podmiot posiada co najmniej 25% udziałów w kapitale innej firmy. Powiązania pośrednie dotyczą posiadanych pośrednio udziałów w drugim podmiocie lub praw za pośrednictwem innego podmiotu.
Jak to wygląda w praktyce? Podmiot X ma 100% udziałów w podmiocie Y. Podmiot Y ma 50% udziałów w podmiocie Z. Pomiędzy podmiotami występują zależności bezpośrednie (A i B oraz B i C) oraz pośrednie (A i C). Podmioty B i C mają tego samego udziałowca, co sprawia, że występuje między nimi pośrednie powiązanie kapitałowe.

Przeczytaj także: podatkowy compliance.

Powiązania osobowe

Istnieją dwa rodzaje powiązań osobowych – funkcyjne / zarządczo-kontrolne oraz rodzinne. W pierwszym przypadku chodzi o sytuację, kiedy ta sama osoba pełni funkcje kierownicze lub zarządcze w dwóch jednostkach. Podmioty powiązane rodzinnie to małżonkowie, krewni lub powinowaci do drugiego stopnia (rodzice, dzieci, rodzeństwo i dziadkowie).
Jak to wygląda w praktyce?

Pan X był Prezesem Zarządu w firmie A i członkiem Zarządu w spółce B. Co za tym idzie, oba podmioty gospodarcze są ze sobą powiązane poprzez powiązanie osobowe zarządczo-kontrolne.
Pan Y pełni funkcję Prezesa Zarządu w firmie C, a jego małżonka jest członkiem Zarządu w spółce D. Małżonkowie pełnią funkcje zarządczo-kontrolne w obu jednostkach, co sprawia, że występuje powiązanie osobowe.

Powiązania kapitałowo-osobowe

O podmiotach powiązanych w ten sposób można mówić w sytuacji, gdy dana osoba fizyczna ma co najmniej 25% udziałów lub praw w podmiocie i jednocześnie pełni funkcje kontrolno-zarządcze w innej organizacji. Przykładowo, jeżeli Pan X jest Prezesem Zarządu firmy A i posiada 60% udziałów w kapitale spółki B, wówczas występuje powiązanie kapitałowe, a jednocześnie – osobowe.

Przedsiębiorstwo partnerskie a powiązane – czym się różnią?

Kwestia ustalenia statusu podmiotu wymaga szczegółowej analizy i powinna być przedmiotem oceny prawnika lub radcy prawnego. Zgodnie z definicją ustawową przedsiębiorstwo partnerskie to każdy podmiot, który nie został zakwalifikowany jako podmiot powiązany, a przy tym ustanowił partnerstwo finansowe z innymi przedsiębiorstwami. Ważne, aby żadne z tych przedsiębiorstw nie sprawowało faktycznej (bezpośredniej lub pośredniej) kontroli nad drugim.

Firma A posiada 30% udziałów w spółce C i 42% udziałów w firmie D. Spółka B posiada 25% udziałów w firmie A. Czy można ją zakwalifikować jako partnerską? Tak, firma partnerska musi posiadać co najmniej 25% lub więcej kapitału, lub głosów, a przy tym nie być powiązana z innym przedsiębiorstwem. To jednak nie wszystko. Głosy, które podmiot posiada w innym przedsiębiorstwie (lub odwrotnie) nie mogą przekraczać 50% ogólnej sumy głosów.

Jednoznaczne określenie, czy mamy do czynienia z podmiotem powiązanym może nastręczać trudności, dlatego warto skorzystać ze wsparcia prawnego. Nasz doradca dokona oceny powiązań kapitałowych lub osobowych, a w przypadku wystąpienia takich powiązań pomoże w dopełnieniu obowiązku sporządzenia sprawozdania finansowego.

Zapoznaj się także: zmiany w podatkach działalności gospodarczej.

Obowiązki sprawozdawcze podmiotów powiązanych

Transakcje powiązane muszą być wykazane w sprawozdaniu finansowym. Dokumentacja powinna być opracowana w sposób transparentny i wykazać, że transakcje z podmiotami powiązanymi odbywają się na warunkach rynkowych. Ceny transferowe należy zweryfikować z zastosowaniem wybranej metody wyceny, którą następnie trzeba szczegółowo opisać w dokumentacji cen transferowych. Jeżeli chcesz mieć pewność, że wszystkie obowiązki wynikające z prawa podatkowego zostały dopełnione z należytą starannością, skorzystaj z naszej pomocy. Przeprowadzimy Cię przez cały proces ustalania powiązań między podmiotami, zapewnimy bieżące doradztwo podatkowe oraz zaproponujemy sposoby optymalizacji podatkowej.

Czytaj także: