W życie weszła nowelizacja Kodeksu pracy
Dnia 4 kwietnia 2023 r. w Dzienniku Ustaw opublikowana została ustawa implementująca do polskiego prawa dwie unijne dyrektywy: dyrektywę w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (dyrektywa work-life balance) oraz dyrektywę w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (dyrektywa transparency). Ustawa wprowadza szereg zmian w prawie pracy, w tym w zakresie urlopów, organizacji pracy, umów o pracę na okres próbny i wypowiadania umów o pracę na czas określony. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany wynikające z przyjętej nowelizacji.
Zmiany w zakresie wymiaru urlopu rodzicielskiego oraz ojcowskiego
Ustawa zakłada wydłużenie urlopu rodzicielskiego z przysługujących obecnie 32 tygodni do 41 tygodni w przypadku urodzenia przy jednym porodzie jednego dziecka lub z obecnych 34 tygodni do 43 tygodni w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwójki lub więcej dzieci. Ponadto 9 z 41 lub 43 tygodni urlopu rodzicielskiego (w zależności od liczby urodzonych dzieci podczas porodu) będzie stanowić nieprzenoszalną część należną każdemu z rodziców.
Po zmianach przepisów pracownik będzie mógł wykorzystać przysługujący mu urlop rodzicielski w wybranym przez siebie terminie do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia, lecz nie więcej niż w 5 częściach.
Z kolei w odniesieniu do urlopu ojcowskiego okres, w którym ojciec dziecka będzie mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego, zostanie skrócony z obowiązujących 24 miesięcy od urodzenia dziecka do 12 miesięcy.
Zwiększenie wysokości wymiaru zasiłku macierzyńskiego
Obecnie pracownicy, która złoży wniosek o urlop rodzicielski w ciągu 21 dni od porodu, przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku przez cały okres trwania urlopu rodzicielskiego. Jeżeli jednak wniosek zostaje złożony po wskazanym terminie, zasiłek macierzyński za pierwsze 6 tygodni urlopu rodzicielskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku, a za pozostałą część urlopu rodzicielskiego 60% podstawy wymiaru zasiłku.
Zgodnie z nowymi przepisami w przypadku złożenia przez pracownicę w ciągu 21 dni po porodzie wniosku o urlop rodzicielski, zasiłek macierzyński w czasie trwania urlopu rodzicielskiego wynosić będzie przez cały okres 81,5% podstawy wymiaru zasiłku, a w przypadku złożenia wniosku po 21 dniach od porodu, zasiłek ten będzie wynosić 70% podstawy wymiaru zasiłku przez cały okres.
Wprowadzenie urlopu opiekuńczego oraz zwolnienia od pracy na wypadek zaistnienia pilnej sprawy
rodzinnej
Nowelizacja wprowadza także urlop opiekuńczy. Będzie on przysługiwał pracownikowi w przypadku konieczności zapewnienia członkowi rodziny lub osobie zamieszkującej z pracownikiem osobistej opieki lub wsparcia z powodu poważnych względów medycznych. Za członka rodziny uważać się będzie syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka. Długość urlopu wynosić będzie maksymalnie 5 dni w ciągu roku. We wskazanym okresie pracownikowi nie będzie jednak przysługiwać prawo do wynagrodzenia.
Pracownikowi przysługiwać będzie również możliwość zwolnienia od pracy w przypadku wystąpienia pilnej sprawy rodzinnej spowodowanej chorobą lub wypadkiem, w której niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika. Ze wskazanego zwolnienia pracownik będzie mógł skorzystać w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w ciągu roku. W tym czasie pracownikowi będzie przysługiwać prawo do połowy wynagrodzenia.
Pracownik będzie mógł złożyć wniosek o elastyczną organizację pracy
Ustawa modyfikuje przepis odnoszący się do zakazu zatrudniania w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy oraz delegowania poza stałe miejsce pracy pracownika opiekującego się dzieckiem, jeżeli pracownik nie wyrazi na to zgody. Obecnie powyższy zakaz obowiązuje pracodawcę do ukończenia przez dziecko pracownika 4 roku życia. Nowelizacja wydłuży wspomniany okres obowiązywania zakazu do ukończenia przez dziecko 8 roku życia.
Pracownikowi będącemu rodzicem dziecka, które nie ukończyło 8 roku życia, będzie również przysługiwać prawo do złożenia wniosku o elastyczną organizację pracy, przez co należy rozumieć między innymi możliwość wykonywania przez pracownika pracy w formie zdalnej, przejęcie elastycznych rozkładów czasu pracy lub zmniejszenie wymiaru czasu pracy.
Zmiany w zakresie umów o pracę na okres próbny
Po wejściu w życie nowelizacji okres trwania umowy o pracę na okres próbny będzie uzależniony od przewidywanego okresu trwania umowy o pracę na czas określony. Umowy o pracę na okres próbny będzie można zawrzeć na okres:
- nie dłuższy niż 1 miesiąc – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy,
- nie dłuższy niż 2 miesiące – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy,
- nie dłuższy niż 3 miesiące – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas dłuższy niż 12 miesięcy.
Ponadto, strony będą mogły ponownie zawrzeć tego rodzaju umowę, tylko jeżeli pracownik będzie zatrudniony do pracy innego rodzaju.
Wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony będzie wymagało uzasadnienia
Zgodnie z nowymi przepisami w przypadku złożenia przez pracodawcę oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas określony pracodawca powinien wskazać przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie. Dodatkowo o zamiarze oraz przyczynie wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony pracodawca będzie obowiązany zawiadomić reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową.
Dodatkowe przerwy dla pracowników
Nowelizacja zakłada wprowadzenie dodatkowych przerw w przypadku pracowników pracujących w wymiarze czasu pracy dłuższym niż 9 i 16 godzin. W pierwszym przypadku pracownikowi przysługiwać będzie dodatkowa, 15-minutowa przerwa. Z kolei jeżeli dobowy wymiar czasu pracy będzie przekraczał 16 godzin, pracownikowi będą przysługiwały trzy przerwy trwające co najmniej 15 minut.
Prawo pracownika do wystąpienia o zmianę rodzaju umowy
Na mocy nowych przepisów pracownik zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy będzie mógł raz w roku kalendarzowym wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy, w tym polegające na zmianie rodzaju pracy lub zatrudnieniu w pełnym wymiarze czasu pracy. Uprawnienie to nie będzie jednak dotyczyło pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na okres próbny.
Szkolenia pracowników w czasie pracy
Według nowych przepisów szkolenia niezbędne do wykonywania określonego rodzaju pracy lub pracy na określonym stanowisku będą musiały odbywać się na koszt pracodawcy oraz, w miarę możliwości, w godzinach pracy pracownika. Czas szkolenia odbywanego poza normalnymi godzinami pracy pracownika wliczać się będzie do czasu pracy.
Podsumowanie
Wprowadzenie do Kodeksu pracy urlopu opiekuńczego oraz zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej, a także zwiększenie wymiaru urlopu rodzicielskiego czy zwiększenie wieku dziecka pracownika, do którego bez udzielonej przez siebie zgody pracownik nie będzie mógł być zatrudniany w godzinach nadliczbowych, z pewnością wpłynie na zwiększenie nieobecności pracowników w pracy. Jednocześnie nowe przepisy doprowadzą do rozłożenia obowiązków rodzicielskich na obojga rodziców, co może wpłynąć na szybszy powrót do pracy pracownic opiekujących się dziećmi. Pracodawcy będą musieli zmierzyć się także z dodatkowymi kosztami wynikającymi z obowiązkiem wypłacenia wynagrodzenia za okres zwolnienia pracownika od pracy z powodu siły wyższej oraz zwiększenia wysokości zasiłku macierzyńskiego. Nowelizacja weszła w życie dnia 26 kwietnia 2023 r.
Skontaktuj się
