W pierwszych dniach sierpnia bieżącego roku upłynie termin na wdrożenie do polskiego porządku prawnego dwóch unijnych dyrektyw, których implementacja pociągnie za sobą istotne zmiany w prawie pracy. Mowa o dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej.
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej opublikowało w serwisie internetowym Rządowego Centrum Legislacji projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (nr UC 118, dalej jako: „projekt ustawy”), który przewiduje szereg zmian w prawie pracy w zakresie urlopów, organizacji pracy, umów o pracę na okres próbny, wypowiadania umów o pracę na czas określony oraz innych kwestii mających na celu wdrożenie do polskiego prawa przepisów ww. dyrektyw. Czego konkretnie dotyczą zmiany w Kodeksie pracy? O najważniejszych piszemy poniżej.
Zmiany w urlopie rodzicielskim i ojcowskim
Projekt ustawy zakłada wydłużenie urlopu rodzicielskiego, z przysługujących obecnie 32 tygodni do 41 tygodni w przypadku urodzenia przy jednym porodzie jednego dziecka lub z obecnych 34 tygodni do 43 tygodni, w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwójki lub więcej dzieci. Warto przy tym zaznaczyć, że 9 z 41 lub 43 tygodni urlopu rodzicielskiego będzie stanowić nieprzenoszalną część należną każdemu z rodziców. Po zmianach przepisów pracownik będzie mógł wykorzystać przysługujący mu urlop rodzicielski w wybranym przez siebie terminie, do czasu ukończenia przez jego dziecko 6 roku życia, lecz w nie więcej niż 5 częściach.
Zmiany obejmą także wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w sytuacji gdy pracownica w ciągu 21 dni po porodzie złoży wniosek o urlop rodzicielski, przysługuje jej zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku przez cały okres trwania urlopu rodzicielskiego. Jeżeli jednak wniosek zostanie złożony po wskazanym terminie, zasiłek macierzyński za pierwsze 6 tygodni urlopu rodzicielskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku oraz 60% podstawy wymiaru zasiłku za pozostałą część urlopu rodzicielskiego.
Projekt ustawy przewiduje rozwiązanie, zgodnie z którym w przypadku złożenia przez pracownicę w ciągu 21 dni po porodzie wniosku o urlop rodzicielski, zasiłek macierzyński w czasie trwania urlopu rodzicielskiego wynosić będzie przez cały okres 81,5% podstawy wymiaru zasiłku. W przypadku złożenia wniosku po 21 dniach od porodu, zasiłek ten wynosić ma 70% podstawy wymiaru zasiłku przez cały okres.
Skróceniu ulegnie okres, w którym pracownik, będący ojcem będzie mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego. Dotychczasowy okres wynoszący 24 miesięcy od urodzenia dziecka zostanie zredukowany do 12 miesięcy.
Bezpłatny urlop opiekuńczy
W projekcie ustawy przewidziano także wprowadzenie urlopu opiekuńczego, w przypadku konieczności zapewnienia członkowi rodziny lub osobie zamieszkującej z pracownikiem osobistej opieki lub wsparcia z powodu poważnych względów medycznych. Długość urlopu wynosić będzie maksymalnie 5 dni w ciągu roku. We wskazanym okresie pracownikowi nie będzie jednak przysługiwać prawo do wynagrodzenia.
Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej
Znowelizowane przepisy przewidują możliwość zwolnienia od pracy w przypadku wystąpienia pilnej sprawy rodzinnej spowodowanej chorobą lub wypadkiem, w której niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika. Wskazane zwolnienie ma przysługiwać w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w ciągu roku. W tym czasie pracownikowi będzie przysługiwać prawo do połowy wynagrodzenia.
Wydłużenie okresu, w którym pracownik wychowujący dziecko może wyrazić zgodę m.in. na pracę w godzinach nadliczbowych
Projekt ustawy przewiduje dodatkowo modyfikacje przepisu odnoszącego się do zakazu zatrudniania w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy oraz delegowania poza stałe miejsce pracy pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia, jeżeli pracownik nie wyrazi na to zgody. Granica wieku dziecka, do której powyższy zakaz będzie obowiązywał ulegnie bowiem wydłużeniu z 4 do 8 roku życia. Wspomniany okres będzie zatem dwukrotnie dłuższy.
Elastyczna organizacja pracy
W przypadku przyjęcia projektu ustawy w proponowanej formie, do Kodeksu pracy trafią przepisy umożliwiające uelastycznienie organizacji pracy. Pod pojęciem elastycznej organizacji pracy należy rozumieć możliwość dostosowania przez pracownika jego organizacji pracy, w tym przez wykorzystanie pracy zdalnej, elastycznych rozkładów czasu pracy lub zmniejszenie wymiaru czasu pracy. O telepracę, elastyczny rozkład czasu pracy lub pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy, będzie mógł wnioskować pracownik opiekujący się dzieckiem do ukończenia przez nie 8 roku życia.
Zmiany dotyczące umowy o pracę na okres próbny
Zgodnie z aktualnym stanem prawnym czas trwania umowy o pracę na okres próbny nie może przekraczać 3 miesięcy, a ustawodawca nie uzależnia okresu trwania umowy o pracę na okres próbny od przewidywanego okresu trwania umowy o pracę na czas określony. Proponowane zmiany przewidują jednak rozwiązanie, zgodnie z którym umowy o pracę na okres próbny będą musiały być współmierne do przewidywanego czasu trwania umowy o pracę na czas określony.
Umowy o pracę na okres próbny będzie można zawrzeć na okres nie dłuższy niż 1 miesiąc w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy lub 2 miesiące w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy. W przypadku przewidywania zawarcia umowy o pracę na czas dłuższy niż 12 miesięcy, długość umowy o pracę na okres próbny będzie mogła wynosić tyle samo co obecnie, czyli maksymalnie 3 miesiące.
Ponadto, strony będą mogły ponownie zawrzeć tego rodzaju umowę, tylko jeżeli pracownik będzie zatrudniony do pracy innego rodzaju.
Wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony wraz z uzasadnieniem
Omawiany projekt reguluje również kwestie związane z wypowiedzeniem umowy o pracę. W przypadku złożenia przez pracodawcę oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas określony, powinien on wskazać przyczynę uzasadniającą to wypowiedzenie. Ponadto o zamiarze oraz przyczynie wypowiedzenia takiej umowy, pracodawca będzie obowiązany zawiadomić reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową.
Skutki proponowanych zmian dla przedsiębiorców
W przypadku wprowadzenia do polskiego prawa wskazanych zmian, pracodawcy będą musieli zmierzyć się z dodatkowymi kosztami wynikającymi z nałożenia na nich obowiązku wypłaty wynagrodzenia za okres, w którym pracownik będzie zwolniony z pracy z powodu siły wyższej oraz podwyższenia wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Zaproponowane w projekcie ustawy zmiany z pewnością wpłyną na zwiększenie nieobecności pracowników w pracy. W przypadku pracowników będących ojcami, rozszerzeniu ulegnie możliwość skorzystania przez nich z urlopów rodzicielskich, opiekuńczych, ojcowskich czy wychowawczych, a także zyskają oni możliwość zwolnienia od pracy w przypadku działania siły wyższej oraz ustanowienia elastycznej organizacji pracy. Zaproponowane przepisy doprowadzą jednak do rozłożenia obowiązków rodzicielskich na obydwu rodziców, co w rezultacie może doprowadzić do szybszego powrotu do pracy kobiet opiekujących się dziećmi.
Opracowanie przygotowane na podstawie Projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw z dnia 4 lutego 2022 r., uzasadnienia niniejszej ustawy oraz oceny skutków omawianych regulacji (https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12356556).
Skontaktuj się
