Schematy podatkowe MDR (Mandatory Disclosure Rules) to zbiór przepisów prawnych zobowiązujących podatników do przekazywania informacji o schematach podatkowych do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Biorąc pod uwagę, że regulacje nakładają liczne obowiązki raportowe, a niekiedy także wymóg wdrożenia i przestrzegania procedur wewnętrznych, każdy przedsiębiorca powinien zapoznać się z ich zasadami. Sprawdź, które kategorie podmiotów mają obowiązek raportowania schematów podatkowych (MDR).
Czym są schematy podatkowe?
Schemat podatkowy to regulacja, która ma na celu zwalczanie zjawiska agresywnej optymalizacji podatkowej poprzez wprowadzenie obowiązku raportowania pewnych transakcji transgranicznych i krajowych. To pojęcie szersze niż korzyść podatkowa, o której mowa w art. 3 pkt 18 Ordynacji podatkowej. Obowiązek raportowania może bowiem dotyczyć sytuacji, która nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej.
W Polsce raportowanie schematów podatkowych MDR odbywa się zgodnie z obowiązującymi przepisami Ordynacji Podatkowej z roku 2019, które implementują unijną Dyrektywę DAC6. Polskie przepisy rozszerzają jednak obowiązki nałożone przez regulację unijną. Ustawodawca rozbudował katalog cech rozpoznawczych do 24 (o 9 więcej niż znajduje się w regulacji unijnej).
Niestety, mimo wydania objaśnień podatkowych, przepisy dotyczące obowiązku raportowania schematów podatkowych wciąż budzą wiele wątpliwości interpretacyjnych. Nieraportowanie lub niepoprawne raportowanie MDR jest równocześnie obciążone surowymi sankcjami.
Czytaj też: Podatkowy compliance
Schemat podatkowy a uzgodnienie
Aby poprawnie zdefiniować schemat podatkowy, należy wyjaśnić, czym jest uzgodnienie. W świetle art. 86a § 1 pkt 16 Ordynacji podatkowej uzgodnienie jest czynnością bądź zespołem powiązanych ze sobą czynności (faktycznych i prawnych), których przynajmniej jedna strona jest podatnikiem lub które mają wpływ na powstanie, lub niepowstanie obowiązku podatkowego. Definicja uzgodnienia jest zatem bardzo szeroka i obejmuje wszelkie czynności dokonywane przez podatnika lub mające wpływ na wymiar podatku. Takim uzgodnieniem może być m.in. wniesienie aportu do spółki kapitałowej czy skorzystanie z ulgi badawczo-rozwojowej.
Schematy podatkowe są natomiast definiowane jako rozwiązania intelektualne wypracowane na podstawie znajomości prawa podatkowego. Upraszczając, jest to sposób działania ukierunkowany na uzyskanie korzyści podatkowej. Schematem podatkowym będzie zatem uzgodnienie, które spełnia kryterium głównej korzyści oraz ma cechę rozpoznawczą ogólną (klauzula poufności, zmiana kwalifikacji dochodów, nabycie spółki ze stratą, okrężny obieg środków finansowych itp.), szczególną (np. zaliczenie do KUP płatności pomiędzy podmiotami powiązanymi) lub inną szczególną.
Schematy podatkowe transgraniczne i krajowe
Z uwagi na to, że polskie przepisy mają znacznie szerszy zakres niż Dyrektywa DAC6, schematy podatkowe dzielą się na transgraniczne oraz krajowe. Należy przy tym zaznaczyć, że nie istnieją ograniczenia w kwestii podatków objętych obowiązkiem przekazywania informacji do Szefa KAS. Obowiązek raportowania dotyczy zarówno podatków bezpośrednich (dochodowych), pośrednich (VAT i akcyzy) oraz lokalnych (m.in. od nieruchomości). Przepisy nie odnoszą się natomiast do podatku celnego.
W odróżnieniu od krajowych schematów podatkowych, dotyczących podatku VAT i spełniających kryteria wyszczególnione w Ordynacji Podatkowej, schematy podatkowe transgraniczne podlegają obowiązkowi raportowania bez względu na to, czy spełniono kryterium kwalifikowanego korzystającego wskazane ww. ustawie. Raportowanie schematów podatkowych krajowych następuje wtedy, gdy kryterium zostanie spełnione. Co za tym idzie, schemat transgraniczny musi zostać zaraportowany niezależnie od tego, ile wynosi wartość przedmiotu uzgodnienia, wysokość przychodów, kosztów czy aktywów korzystającego.
Podsumowując, przez schemat transgraniczny definiuje się schemat podatkowy, który:
- dotyczy więcej niż jednego kraju, w tym przynajmniej jednego członka UE,
- spełnia kryterium głównej korzyści,
- posiada co najmniej jedną z cech rozpoznawczych lub szczególnych.
Definicja schematu podatkowego jest zatem bardzo szeroka i może dotyczyć także normalnych działań podatników.
Schemat na zamówienie i standaryzowany
Oprócz schematów podatkowych transgranicznych wyróżniamy także schematy podatkowe na zamówienie (tworzone dla konkretnego podmiotu) oraz standaryzowane (opracowane dla więcej niż jednego korzystającego). W przypadku rozpoznania jednego z tych schematów należy sprawdzić, czy zostało spełnione kryterium kwalifikowanego korzystającego. Właśnie ono decyduje, czy powstaje obowiązek informacyjny MDR w zakresie schematów podatkowych innych niż transgraniczny.
Kwalifikowany korzystający to podmiot, który spełnia przynajmniej jeden warunek:
- przychody, koszty lub wartość aktywów przekroczyły równowartość 10 000 000 euro (w roku poprzedzającym lub w bieżącym roku obrotowym),
- uzgodnienie dotyczy rzeczy bądź praw, których wartość rynkowa przekracza 2 500 000 euro,
- w przypadku podmiotów powiązanych, jeżeli spełniono kryterium z pierwszego punktu.
W przypadku schematów podatkowych transgranicznych nie trzeba spełniać kryterium kwalifikowanego korzystającego, co oznacza, że obowiązek raportowania powstaje w momencie wystąpienia schematu podatkowego transgranicznego niezależnie, czy doszło do udostępnienia lub wdrożenia uzgodnienia przez kwalifikowanego korzystającego.
Dowiedz się więcej na temat podatków zagranicznych: Podatki międzynarodowe
Przykłady schematów podatkowych – jak rozpoznać schemat MDR?
Rozpoznanie schematów podatkowych to wieloetapowa procedura, która wymaga prześledzenia wszystkich transakcji, czynności restrukturyzacyjnych, reorganizacji, zbycia aktywów itp. Podczas analizy cech rozpoznawczych, ogólnych i szczególnych, należy ustalić kilka podstawowych kwestii:
- Czy zmieniły się zasady opodatkowania?
- W jaki sposób prowadzona jest dokumentacja?
- Czy przeniesiono potencjał do generowana zysków?
To tylko kilka pytań, które pomogą w zidentyfikowaniu obszarów kojarzących się z określonymi przez prawodawcę cechami. W przypadku zaistnienia ogólnej cechy rozpoznawczej należy zweryfikować, czy spełniono kryterium głównej korzyści.
Sprawdź także: Bieżące doradztwo podatkowe
Wyrazistym przykładem schematu podatkowego jest zmiana kwalifikacji dochodów do innego źródła dochodów lub zmiany zasad opodatkowania w celu zmniejszenia obciążeń podatkowych, zwolnienia lub wyłączenia z opodatkowania. Takie uzgodnienie może polegać na stworzeniu konstrukcji instrumentów pochodnych. Osiągnięcie korzyści podatkowej polega wówczas na reklasyfikacji wynagrodzenia ze stosunku pracy opodatkowanego stawką do 32% (progresywna skala podatkowa) do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych, co w efekcie pozwala obniżyć stawkę do 19%.
O schemacie podatkowym można mówić także w przypadku sztucznego rozbicia kontraktu. W takiej sytuacji realizacją założeń projektowych zajmuje się kilka spółek, korzystając przy tym z preferencyjnej stawki.
A jak to wygląda z kwestią samozatrudnienia? Obowiązek informacyjny MDR nie powstaje w momencie wyboru 19-procentowego podatku liniowego dla przychodów osiąganych z działalności pozarolniczej. Schematem podatkowym będzie natomiast przejście z umowy o pracę na samozatrudnienie, o ile wystąpią przesłanki o istnieniu stosunku podporządkowania.
Raportowania schematów podatkowych – kogo dotyczy ten obowiązek?
Ordynacja Podatkowa wyróżnia trzy kategorie podmiotów obciążonych obowiązkiem raportowania schematów podatkowych MDR. Należą do nich:
- promotor – osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej ze szczególnym uwzględnieniem specjalistów z branży prawniczej i sektora finansowego (doradcy podatkowi, adwokaci, pracownicy banków itp.), którzy doradzają klientom, oraz opracowują, udostępniają lub wdrażają uzgodnienia.
- wspomagający – osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, które przy zachowaniu staranności ogólnej wymaganej, udzielają wsparcia lub porad dotyczących opracowania, udostępniania czy nadzorowania wdrożenia uzgodnienia. Dotyczy to przede wszystkim specjalistów świadczących usługi księgowe, prawne i finansowe, oraz pracowników ww. branż.
- korzystający – osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która zarządza wdrażaniem uzgodnienia i której udostępniane jest to uzgodnienie.
Zgodnie z wytycznymi schematów podatkowych krajowych podmioty zobowiązane są do udzielania informacji o schematach MDR w następującej kolejności:
- Promotor ma obowiązek raportowania schematów podatkowych jako pierwszy. Jego obowiązki są zależne od tego, czy podlega obowiązkowi prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.
- W przypadku braku promotora lub kiedy obowiązek informacyjny nie został wypełniony, schemat podatkowy, przy zachowaniu staranności ogólnie wymaganej, przechodzi na korzystającego.
- Jeżeli obowiązek nie został dopełniony przez promotora i korzystającego, wówczas przechodzi na wspomagającego.
Terminy raportowania schematów podatkowych MDR
1 lipca 2023 r. zniesiono stan zagrożenia epidemicznego, co sprawiło, że terminy raportowania schematów podatkowych MDR nie są już dłużej zawieszone. Co za tym idzie, powstał obowiązek przekazania schematów podatkowych powstałych w trakcie pandemii.
Zgłoszenia informacji o schemacie podatkowym (MDR-1) należy dokonać:
- w terminie 30 dni od dnia następnego po udostępnieniu schematu podatkowego,
- w terminie 30 dni od następnego dnia po przygotowaniu do wdrożenia schematu podatkowego,
- w terminie 30 dni od dnia następnego po udostępnieniu schematu podatkowego od dnia dokonania pierwszej czynności związanej z wdrażaniem schematu podatkowego.
Ewentualne zaległości w raportowaniu należało zatem uzupełnić do końca sierpnia.
Szukasz fachowych porad na temat podatków i księgowości? Zapraszamy do lektury:
Jak wypełnić PIT-2 – praktyczna instrukcja krok po kroku
Pełna księgowość – co to jest i kiedy jest obowiązkowa?
Zmiany w podatkach działalności gospodarczej
Skontaktuj się
